Ürün destek konuları >

kripto varlık Birimleri Algı & Güven Araştırması

Teknolojinin bu hızlı değişimine ve beraberinde hayatımızdaki birçok şeyi de etkilemesine rağmen, yüzyıllardır bu değişimden etkilenmeyen bir kaç araçtan biri, kullandığımız itibari para birimleriydi (fiat currency). Bu durumun değişmesinin ilk örneği olan Bitcoin’in hayatımıza girişinden yıllar sonra, dijital/kripto varlık birimleri artık radarımızda ve geleceğe dair birçok şeyi etkileyebilecek güçte gibi gözüküyor. Peki Türk halkı kripto varlık dünyasıyla ilgili ne kadar bilgi sahibi? Bitcoin’e ne kadar güveniyor? Bitcoin’le ilgili ileriye dönük tahminleri nedir? 965 kişi ile gerçekleştirdiğimiz araştırma ile tüm bu sorulara ışık tutan cevaplar elde ettik. Türk halkının kripto varlık birimlerine karşı tutum ve kullanımının araştırıldığı bu çalışma, 965 tüketicinin katılımı ile, NUTS-1 coğrafi temsiliyeti sağlanarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmada hazırlanan ve tüketici cevaplarına göre dinamik olarak değişen 24 soruluk form, Twentify’ın Bounty mobil araştırma panelinde sunulmuş, hedef tüketicilerden 28 Ağustos ile 4 Eylül tarihleri içinde cevaplar elde edilmiştir.

Türkiye’nin %37’si blockchain teknolojisini bildiğini söylerken, %58.3’ü blockchain’i bir kripto varlık birimi sanıyor. Insanlar, adı devamlı Bitcoin ile beraber anılan bu teknolojiyi, belli ki Bitcoin ile özdeşleştirmiş durumda. Z Jenerasyonu blockchain teknolojisine en hakim jenerasyon. Türkiye’nin %53.2 ise Bitcoin hakkında bilgi sahibi olduğunu söylüyor.

kripto varlık birimleri arasında Türkiye’de en yüksek bilinirlik ve sahiplik oranı Bitcoin’de. Tüketicilerin %19.8’i daha önce Bitcoin alıp sattığını söylerken, bunların %73’ünün ise elinde hala Bitcoin mevcut.

Bitcoin gibi kripto varlık birimlerinin hızlı değer kazanma potansiyelinden ötürü genelde kısa vadeli para kazanma unsuru olarak görüldüğü iddia edilse de, Türkiye’de Bitcoin almış kişilerin %44.4’ü yatırım amaçlı aldığını söylüyor.

Tüketicilerin %31.7’si Bitcoin satın aldıktan sonra en az 3 ay elinde tutma eğiliminde. Bitcoin satın alırken ise en çok tercih edilen platformlar BtcTurk ve Paribu.

Mevcutta Bitcoin’i olanların %58.6’sı ileride değerinin artacağını düşündüğü için elinde tutuyor. Bitcoin’i olmayanların ise %35.3’ü önümüzdeki 5 yıl içerisinde bitcoin almayı düşünürken, eğitim seviyesi arttıkça bu oran artıyor.

Tüketicilerin %43.7’si Bitcoin’in finans dünyası adına pozitif bir teknoloji olduğu düşünüyor, fakat güven söz konusu olduğunda Bitcoin’e yeterince güvenmedikleri ortaya çıkıyor.

Bitcoin’le ilgili en önemli sorunlardan biri ise, elle tutulabilir bir şey olmadığından, insanlar Bitcoin’in değerini tam anlayamadığını söylüyor. Özellikle 37 yaş üzeri X Jenerasyonu, bu konuda daha genç bir yaş grubuna sahip Z Jenerasyonuna göre daha çok zorlanıyor. Aynı zamanda Bitcoin’in dokunulabilir bir formatta olmaması, insanlarda güven sorununa yol açıyor.

Tüketicilere elinde 1000 TL olsa neye yatırım yapacağını sorduğumuzda, altın ilk sırada tercih edilen yatırım türü olurken, Bitcoin kendine son sıralarda yer buluyor.

Genel iddianın aksine, insanlar Bitcoin’in balon olduğu ve patlayacağı konusunda net bir inanışa sahip değil. %45.8’i Bitcoin’in önümüzdeki 5 yıl içerisinde daha da değer kazanacağını, %53.8’i ise daha fazla ve sık kullanılacağını düşünüyor.

Bitcoin’le beraber hayatımıza giren bazı terimler:

Blockchain: Birden çok taraf arasında kurulan, merkezi denetim yapılarına ihtiyaç duymadan ve şifreleme (kriptoloji) teknolojilerini kullanan veri kayıt sistemidir. Geleneksel veri tabanlarından farklı olarak blockchain uygulamalarında kaydı yapılan verilerin güncellenmesi veya silinmesi mümkün değildir. Blockchain uygulamalarında tüm platform paydaşları verilerin bir kopyasını tutar. Böylece kalıcı ve değiştirilemez bir veri kayıt sistemi sağlayan blockchain uygulamaları; başta kripto varlık uygulamaları olmak üzere veri kaydı gerektiren pek çok alanda yenilikçi bir güven protokol olarak işlev görebilmektedir.

kripto varlık birimi (crypto assets): crypto assets deyimi kripto (şifreli) para anlamına geliyor. kripto varlık; internet aracılığıyla kullanılan, hiçbir merkezi otoriteye ya da aracı kuruma bağlı olmayan, sanal para birimini ifade ediyor. kripto varlıklar ancak belirli şifreler kullanılarak yerleştirildiği sanal cüzdanlardan yine şifreler aracılığıyla çıkarılıp kullanılabildiği için bu adı taşıyorlar. kripto varlıkların değerli madenler gibi maden değerinden ya da kâğıt para gibi devlet itibarından kaynaklanan bir değeri yok. Değeri, kullanıcılarının onu bir değiş tokuş aracı olarak kabul etmelerinden ya da bir emtia gibi görmelerinden kaynaklanıyor.

Bitcoin: kripto varlıkların ilk ortaya çıkanı ve halen de en yaygın olanı Bitcoin. Bitcoin 21 milyon adet ile sınırlı olarak oluşturulmuş durumda. Yeni Bitcoinlerin dolaşıma girebilmesi için 16 haneli bir şifreyi çözmek gerekiyor. Bu şifreyi çözmek oldukça profesyonel bilgi ve teknik donanım gerektiriyor. Şifreyi çözen kişi 12,5 adet Bitcoin kazanıyor. Bitcoin sistemini kullanarak ödeme ya da bir işlem yapmak isteyip de şifreyle uğraşmak istemeyenler Bitcoin satan internet sitelerinden para karşılığı satın alabiliyorlar.

Madencilik (Mining): kripto varlık üretim işlemi kelimenin tam anlamıyla madencilik (mining) şeklinde oluyor. Yani nasıl altın bulmak için kazılar yapılıyorsa kripto varlık bulmak için de matematik problemleri, yazılımlar tarafından çözülmeye çalışılıyor. Herkesin çözebilme ve üretebilme hakkı olduğu için de en çok çalışan, daha çok üretiyor diyebiliriz.

Cüzdan (Wallet): Bir kripto varlık cüzdanı, direk olarak hesabınızın bakiyesini tutmadan o hesabınıza girebilmeniz için gereken özel ve genel anahtarları depolayan, kullanıcıların dijital para gönderip almasını sağlayan ve bütün bunların verimliliğini ve dengesini blockchain sistemi ile etkileşime girerek yapan bir yazılımdır.

Bu araştırmada, tüketicilerin blockchain teknolojisi ve Bitcoin ile ilgili bilgi seviyesi, daha önce Bitcoin alım-satımı yapıp yapmadıkları, motivasyonları, mevcutta Bitcoin sahiplikleri, Bitcoin ile ilgili algıları, güven seviyeleri ve öngörüleri gibi başlıklar altında çeşitli sorular sorarak Türkiye’deki kripto varlık pazarına dair bir tutum ve kullanım raporu oluşturduk.

Dünyada Bitcoin’le en yüksek etkileşime sahip yaş grubu 25-34. Google’ın Community Demographics verilerine bakıldığında, 25-34 yaş grubunun Bitcoin’le etkileşiminin en yüksek olduğu görülüyor. Bitcoin, millennium jenerasyonunun hayatına çoktan penetre etmiş durumda.

Türkiye’nin %37’si blockchain teknolojisini bildiğini söylerken, %58.3’ü blockchain’i dijital para birimi sanıyor. Türk halkına “Blockchain teknolojisi hakkında ne kadar bilgi sahibisin?” diye sorduğumuzda, %8.2’si oldukça bilgili olduğunu, %28.7’si ise biraz bilgisi olduğunu söylüyor.

Özellikle erkeklerle kadınları karşılaştırdığımızda, erkeklerin %44.5’i bilgili olduğunu söylerken, kadınlarda bu oran %28.4’te kalıyor. Fakat tüketicilerin %58.3’ü blockchain teknolojisinin dijital bir para birimi olduğunu sanıyor. Yani bilgili olduğunu söyleyenler de, adı devamlı Bitcoin ile beraber anılan bu teknolojiyi, belli ki bitcoin ile özdeşleştirmiş durumda. Erkek ve kadınların yanılma payı ise benzer.

Z Jenerasyonu blockchain teknolojisine en hakim jenerasyon. Tüketicileri yaş grubuna göre 3 ayrı jenerasyona ayırdığımızda, jenerasyonlar arası bilgi seviyesi söyleminde net farklılıklar olduğu görülüyor. En yüksek yaş grubuna sahip X jenerasyonunda bilgiliyim diyenlerin oranı %28.6 iken, bu oran Z’de %34’e yükseliyor. Fakat bir yandan daha önce hiç duymayanların da benzer oranlarda Z’de daha yüksek olduğu görülüyor. Yaş gruplarını karşılaştırdığımızda, en genç jenerasyon olan Z’nin %38.9 oranla blockchain hakkında en doğru bilgiye sahip olduğu görülürken, en yüksek yaş grubu olan X’te bu oran en düşük, yanılma payı en yüksek. Teknolojinin içine doğan bu nesil, teknolojiyle gelişen sistemleri anlamak ve takip etmekte, eski nesillere göre çok daha başarılı.

Türkiye’nin %53.2’si Bitcoin hakkında bilgi sahibi olduğunu söylüyor. Tüketicilere son yılların en çok konuşulan gelişmelerden biri olan Bitcoin ile ilgili bilgi seviyesi sorulduğunda, %10.7’si oldukça bilgili olduğunu, %42.5’i ise biraz bilgi sahibi olduğunu söylüyor. Blockchain’de olduğu gibi kadınlardaki bilgi seviyesi söylemi, erkeklerden daha düşük. Aynı zamanda kadınların %20.7’si bitcoin’i daha önce hiç duymadığını söylerken, bu oran erkeklerde yalnızca %5.9. Önceden belirlenmiş seçeneklerle Bitcoin’in tanımı sorulduğunda ise %98.3 oranında doğru bilindiği görülüyor.

kripto varlık birimleri arasında Türkiye’de en yüksek bilinirlik ve sahiplik oranı Bitcoin’de. Tüketicilerin %87’si Bitcoin’i duyduğunu söylerken, yalnızca %19.8’i daha önce bitcoin alıp sattığını söylüyor. Daha önce alım-satım yapmışların %73’ünün ise elinde hala Bitcoin mevcut. Ethereum, Litecoin, Ripple ve IOTA gibi hacmi yüksek diğer dijital para birimlerine baktığımızda ise Bitcoin’e kıyasla bilinirlik ve sahiplik oranları oldukça düşük.

Z Jenerasyonu bitcoin alım-satım ve sahiplik konusunda diğer jenerasyonlara göre daha cesur. Tüketicileri yaş grupları göre incelediğimizde, çoğunluğu hala öğrenci olan Z jenerasyonu, maddi bağımsızlığı diğer jenerasyonlara göre daha düşük olmasına rağmen, alım-satım ve sahiplik oranlarında X jenerasyonundan çok daha yüksek. Bunun ana sebebi ise, doğduğu zamanın bir getirisi olarak teknolojik gelişmelere çok daha açık ve denemek konusunda daha cesur olması.

Tüketicilerin %44.4’i Bitcoin’i yatırım amaçlı aldığını söylüyor. Bitcoin gibi kripto varlık birimlerinin hızlı değer kazanma potansiyelinden ötürü genelde kısa vadeli para kazanma unsuru olarak görüldüğü iddia edilse de, Türkiye’de Bitcoin almış kişilerin %44.4’ü yatırım amaçlı aldığını söylüyor. Yaş grupları arasında incelediğimizde, Z jenerasyonundaki “yatırım amaçlı aldım” motivasyonu, diğer sebeplerin oldukça önünde yer alıyor. Yaş grubu olarak daha büyük olan X jenerasyonun ise en yaygın motivasyonu merak. Yaş grupları arasında X’e doğru ilerlediğimizde merak unsurunun giderek arttığını görüyoruz. Aynı zamanda, geleneksel para birimlerinden en büyük farkı finansal regülasyonlara bağlı olmaması olan Bitcoin’in işleyişi hakkında daha az bilgiye sahip olan X jenerasyonu, diğer gruplarla karşılaştırıldığında bunu Bitcoin alırken öncelikli bir motivasyon olarak görmüyor.

Bitcoin satın alma kararında en etkili faktör arkadaş çevresi. Bitcoin satın alma kararı veren kişiler bu süreçte farklı etmenlerin etki seviyelerini sıraladığında, arkadaş çevresinin en etkili faktör olduğunu gözlemledik. Bitcoin alıştığımızın dışında yeni bir konsept olduğundan, belli ki yakın çevremizden bu konuda destek almak, okuduklarımız dışında güven duyduğumuz kişilerden bilgi edinmek, karar almamızı hızlandırıyor. Arkadaş çevresini takiben sırasıyla medya, iş ortamı ve aile geliyor.

BtcTurk ve Paribu, Bitcoin alım-satımı için en çok tercih edilen platformlar Bitcoin alım-satımı yapmış tüketicilerin tercih ettikleri platformları karşılaştırdığımızda, BtcTurk ve Paribu’nun diğer platformlara göre anlamlı bir farkla daha çok tercih edildiğini görüyoruz. Yaş gruplarını karşılaştırdığımızda ise Z jenerasyonu daha çok BtcTurk’u tercih ederken, Millennial ve X tercihini daha çok Paribu’dan yana kullanıyor. Bir sonraki sayfada da görüldüğü üzere tüketiciler bitcoin satın alırken çoğunlukla birden fazla platform tercih etme eğiliminde.

Tüketicilerin %31.7’si Bitcoin satın aldıktan sonra en az 3 ay elinde tutma eğiliminde. Bitcoin alım-satımı yapmış tüketicilerin, aldığı bitcoin’i satın aldıktan ne kadar süre sonra sattığını sorguladığımızda, minimum 3 ay elinde tutma eğiliminde olduğunu görüyoruz. Bitcoin satın alma motivasyonu daha çok merak edip denemek üzerine olan kadınlar, aldıkları Bitcoin’i 1-2 gün içerisinde elden çıkarırken, erkeklerin elde tutma oranı daha yüksek. 3 ay ve sonrasında sattığını söyleyen %31.7’in satın alma motivasyonlarına göz attığımızda da, yaklaşık %60 oranında yatırım olarak aldığını söyleyen tüketicilerle karşılaşıyoruz.

Bitcoin alanların %93.7’si daha önce Bitcoin ile herhangi bir şey satın almamış. Bitcoin’in kullanım alanı yavaş yavaş genişlerken, tüketicilerin daha önce Bitcoin ile herhangi bir şey satın alıp almadığını sorguladığımızda yalnızca %6.3’ün satın alıp yaptığını görüyoruz. Bu tüketicilerin satın aldıkları ürünler arasında film, oyun, uygulama, yemek ve otel ödemesi gibi tercihler var.

Mevcutta Bitcoin’i olanların %58.6’sı ileride değerinin artacağını düşündüğü için elinde tutuyor. Elinde Bitcoin’i olan %14.4’lük kesimin öncelikli motivasyonu Bitcoin’in ilerde değerinin artacağını düşünmesi. Devlet kurumlarından bağımsız olması erkekler için kadınlara göre daha önemliyken, ilerde Bitcoin ile daha çok alışveriş yapılacak olması da kadınlar için daha önemli.

Bitcoin’i olmayanların %35.3’ü önümüzdeki 5 yıl içerisinde bitcoin almayı düşünüyor. Bitcoin ile ilgili ileriye dönük planlarını sorduğumuzda, şu an Bitcoin’i olmayan tüketicilerin %35.3’ü önümüzdeki dönemde Bitcoin almayı düşündüğünü söylüyor. Özellikle erkeklerde bu oran kadınlara göre daha yüksek.

Eğitim seviyesi arttıkça, Bitcoin almayı düşünenlerin oranı artıyor. İlkokul mezunu tüketicilerin yalnızca %14.3’ü Bitcoin almayı düşünürken, yüksek lisans mezunlarında bu oran %45’e çıkıyor. Yaş gruplarına göre baktığımızda, ilerisi için Bitcoin’in lehine plan yapanların oranı en yüksek milenyum grubunda.

Bitcoin’in finans dünyası adına pozitif bir Katılıyorum teknoloji olduğu düşünülüyor. Tüketicilerin %43.7’si Bitcoin’in finans dünyası adına pozitif bir gelişme olduğunu düşünürken, %39.7’lik bir kısmın bu konuda belirgin bir fikri yok. Verilen cevapların 1 ve 5 arasında ortalamasını değerlendirdiğimizde ise 3.38 ile nötr’e yakın pozitif bir duruş görülüyor.

Türk halkı Bitcoin’e yeterince güvenmiyor. İnsanlara “Bitcoin’e ne kadar güveniyorsun?” diye sorduğumuzda, %36.1’in bu dijital paraya yeterince güvenmediği görüldü. %41.4 ise güven konusunda henüz net bir kararı olmayan, daha nötr bir gruptan oluşuyor. Türkiye ortalamasına baktığımızda ise, 2.91 ortalama ile yine nötr’e yakın bir güvenmeme durumu olduğu görülüyor.

Bitcoin’e erkekler kadınlardan daha çok güveniyor. Kadınlarla erkekler arasındaki güven durumunu incelediğimizde, Bitcoin’e güvendiğini söyleyen erkekler %32.9 iken, kadınlar yalnızca %19’dan oluşuyor. Yine aynı şekilde kararsız kesim kadınlarda daha yüksek oranda.

X Jenerasyonu, Bitcoin’e en az güvenen grup. 37 yaş üzeri insanlardan oluşan X Jenerasyonunun %39.7’si Bitcoin’e güvenmediğini söylüyor. Daha genç gruplar olan milenyumlar ve Z jenerasyonu benzer ortalamalara sahipken X, ortalamada bu iki gruptan ayrışarak, Bitcoin’e karşı daha düşük bir güvene sahip.

Elle tutulabilir bir şey olmadığından, insanlar Bitcoin’in değerini tam anlayamadığını söylüyor. Bir dijital para birimi olarak Bitcoin, TL veya diğer para birimleri gibi elle tutulur bir formatta olmadığından, bir çok insan için yepyeni ve biraz soyut algılanan bir konsept. Türk insanlarının %42.1’si de bu sebepten Bitcoin’in değerini tam anlayamadıklarını düşünüyor.

Kadınlar, dijital bir formata sahip Bitcoin’in değerini anlamakta erkeklerden daha fazla zorlanıyor. Kadınlarla erkeklerin arasında, Bitcoin’in tutulabilir bir formatta olmaması sebebiyle oluşan değer algısı farklılaşıyor. Kadınların %46.6’sı bu konuda daha fazla zorlandığını söylerken, ortalama olarak baktığımızda da erkekler bu konuda kadınlara göre daha nötr gözüküyor.

X ile Z Jenerasyonları arasında Bitcoin’in değer algısıyla ilgili anlamlı bir fark var. 37 yaşın üzerinde bir yaş grubuna sahip X jenerasyonunun %47.9’u, Bitcoin’in elle tutulabilir bir formatı olmamasından dolayı değerini anlamakta güçlük çektiğini söylerken, bu oran çok daha genç bir jenerasyon olan Z’de %36.6. Ortalamaları karşılaştırdığımızda da Z’ye mensup insanlar için bu bir sorun teşkil etmezken, X jenerasyonu Z’ye göre anlamlı bir fark ile, bu konuda zorlandığını söylüyor.

Bitcoin’in dokunulabilir bir formatta olmaması, insanlarda güven sorununa yol açıyor. Bitcoin’e güvenmediğini belirten insanların %73.2’si, Bitcoin’in elle tutulabilir olmamasından dolayı değerini anlayamadığını söyleyenlerden oluşuyor. Yani insanların günlük hayatımızda kullandığımız para birimlerinden farklı olarak, Bitcoin’i somut bir formatta görememeleri, Bitcoin’e olan güvenlerini zedeleyen bir durum.

Altın ilk sırada tercih edilen yatırım türü olurken, Bitcoin kendine son sıralarda yer buluyor. Tüketicilere “Elinde 1000 TL olsa neye yatırım yapmayı tercih ederdin” diye sorduğumuzda, ilk sırada en çok seçilen yatırım unsuru altın oluyor. Piyasa değişkenliğinden diğer unsurlara göre daha az etkilenen, yıllardır en güvenilir yatırımlardan biri olarak görülen altın, 2018 yılında da hala en çok tercih edilen. Altını takiben sırasıyla döviz ve gayrimenkul gelirken, vadeli mevduat, Bitcoin ve hisse senedi bunlardan sonra tercih ediliyor.

“Biri bana Bitcoin verse onu saklardım” Insanlara “biri sana Bitcoin verse onunla ne yapardın?” diye sorduğumuzda, %51.3’ü saklayacağını söylüyor. Insanların bunu hemen satıp dijital olmayan bir para birimine çevirmek yerine saklama eğiliminde olması, aslında Bitcoin’in gelecekte yüksek bir değer kazanacağına dair bir inanç içinde olduklarını gösteriyor.

Türkiye’de büyük banka kurumlarına olan güven, Bitcoin’den çok daha yüksek. Büyük finansal kurumlar ile, bağımsız bir dijital para birimi olan Bitcoin’e olan güven karşılaştırıldığında ise, beklendiği üzere büyük kurumlar güven anlamında Bitcoin’den çok daha etkili. Insanların %86.2’si büyük bankalara daha çok güvendiğini belirtiyor.

Bitcoin’in önümüzdeki 5 yıl içerisinde daha da değer kazanacağı düşünülüyor. Bitcoin’in geleceği üzerine sorular sorduğumuzda, insanların %45.8’i 5 yıl içerisinde Bitcoin’in daha da değerleneceğini düşündüğünü belirtiyor. Bu durum, elinde bitcoin olanların Bitcoin’i tutma, veya önümüzdeki dönemde Bitcoin alma gibi planları olmasının asıl sebebini gösteriyor.

İnsanların %53.8’i, Bitcoin’in önümüzdeki 5 yıl içinde daha fazla ve sık kullanılacağını düşünüyor. Değerinin artacağının düşünülmesi bir yana, insanlar aynı zamanda Bitcoin’in önümüzdeki dönemde daha fazla ve sık kullanılacağını düşünüyor. Yani yalnızca potansiyel bir kazanç olarak değil, günlük hayatımızda bir takas unsuru olarak da kullanılabilir olacağına inanılıyor.

Genel iddianın aksine, insanlar Bitcoin’in balon Katılıyorum olduğu ve patlayacağı konusunda net bir inanışa sahip değil. Bitcoin’le ilgili hakettiğinden fazla değer gördüğünü düşünen ve emlak balonu gibi bunun da patlayacağı benzetmesi yapan geniş bir kesime rağmen insanlar bu konuda net bir karara varmış değil. %28.3’ü bu düşünceye katılsa da, yakın bir oranla %30.4’lük kısım buna katılmıyor. Türkiye ortalamasına baktığımızda da çok kararsız bir noktada olduğumuz görülüyor.



Ürün destek konuları >